дома » Рефераты » ՅՈԹ ԿԱՆՈՆ, ՈՐՈՆՑ ԿԱՏԱՐՈՒՄԸ ԹՈՒՅԼ է ՏԱԼԻՍ ԶԵՐ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ ԴԱՐԶՆԵԼ ԱՎԵԼԻ ԵՐՋԱՆԻԿ
Դեյլ Քարնեգի

ՅՈԹ ԿԱՆՈՆ, ՈՐՈՆՑ ԿԱՏԱՐՈՒՄԸ ԹՈՒՅԼ է ՏԱԼԻՍ ԶԵՐ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ ԴԱՐԶՆԵԼ ԱՎԵԼԻ ԵՐՋԱՆԻԿ

ՅՈԹ ԿԱՆՈՆ,
ՈՐՈՆՑ ԿԱՏԱՐՈՒՄԸ ԹՈՒՅԼ է ՏԱԼԻՍ
ԶԵՐ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ԿՅԱՆՔԸ
ԴԱՐԶՆԵԼ ԱՎԵԼԻ ԵՐՋԱՆԻԿ

ՍԵՓԱԿԱՆ ԱՄՈՒՍՆԱԿԱՆ ԵՐՋԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ^ԱՄԱՐ
ԳԵՐԵԶՄԱՆ ՓՈՐԵԼՈՒ ԱՄԵՆԱԱՐԱԳ ՄԻՋՈՑԸ
Յոթանասունհինգ տարի առաջ ֆրանսիական կայսր Նապոլեոն
•3 -ր դ ը ‘ Նապոլեոն Բ ոնա պարտի զարմ ի կր , սիրահարվեց աշխարհի ամենագ
եղեցիկ կնոջլ7՝ Տ ե բա յի կոմսուհուն, Եվգենիա Մ արիա Ւգնասիա
‘Ավգուստինա դը Մոնտիխոյին և ամուսնացավ նրա հետ։ Կայսեր խոր-
հըրդատուներր պնդում Էին, որ նա ընդամենը դուստրն Է բոլորովին
անհայտ մի իսպանական կոմսի։ Սակայն նապոլեոնն առարկեր. «Բա յց
պա ի ՞ն չ նշանակություն ունի» ։ Նրա նրբագեղությունը, երի տասար-
պությունը, հմայքը Նապոլեոնին համակեցին աննկարագրելի երջան-
կ ո ւթ յա մ բ ։ Եր ելույթներից մեկում նա մարտահրավեր նետեց ամբողջ
•Ֆրանսիային. «Ես նախընտրել եմ մի կնոջ, որին սիրում և հարգում եմ’
քա ն կնոջ, որն ինձ անծանոթ
Նապոլեոնն ու կինը ունեին առողջություն, հարստություն, իշխան
ութ յո ւն , փառք, գեղե ցկություն, սեր, փոխադարձ պաշտամունք’ ի դ ե ա ֊
չական ամուսնության համար անհրաժեշտ ամեն ի ն չ։ Ղեռևս երբեք
ամուսնական սուրբ կրակն այդքան պայծառ չէր բո ցավա ռվ ե լ։
Բա յց, ավաղ, սուրբ կրակը շուտով սկսեց մարմրել և հանգչել,
ջերմությունը պակասեց’ իրենից հետո թողնելով մ իայն մ արմ անդ վ ա ռ ֊
251
Վող ածուխներ։ Նապոլեոնը կարողացավ Եվգենի ային դարձնել կ ա յս ֊
րուհի, բա յց l a b e l le F r a n c e — n u / 1 ոչ նրա սիրո ուժը, ոչ նրա գահխ
հզորությունը չկարողացան նրան ստիպել փոխեք իր բնավորությունը։
հանդից և կասկածներից տանջվելով, նա արհամարհում էր Ն ա ֊
պոլեոնի հրամանները, թույլ չէր տալիս նրան նույնիսկ առանձնանալ։
Ներխուժում էր նրա առանձնասենյակ, երբ վերջինս պետական գործերով
էր զբա ղվա ծ ։ Ընդհատում էր նրա կարևորագույն բանա կցությունն երըէ
Նրան երբեք մենակ չէր թողնում ‘ վախենալով, որ կարող է մտ ե ր մա ֊
նալ ուրիշ կնոջ հետ։
Նա հաճախ էր վազում քրոջ մոտ և գանգատվում ամուսնուց, դ ը ժ ֊
գոհում էր, արտասվում, մրթմրթում և սպառնում։ Ներխուժելով ա մ ո ւս ֊
նու առանձնասենյակ, գոռում էր և վիրավորում վերջինիս։ Նապո֊-
լեոնլ/’ Ֆրանսիայի կայսրը, որն ուներ մի տասնյակի չափ հրաշալի դ ր ղ ֊
յա կ ն ե ր , չէր կարողանում առանձնանալու համս*ր մի անկյուն գտնելէ
Րայց այդ ամենով ինչի՞ հասավ Եվգենիան։
Ահա թե ի ն չի ։ Ես մեջբերում եմ կատարում Ե, Ա* Րայնհարթխ
ՀՆապոլեոն և Եվգենիա։ Մի կայսրության տրագիկոմեդիան» հրապու֊
րիչ գրքիցէ ((Այսպիսով, բանն այնտեղ հասավ, որ փափուկ գլխարկն-
աչքերին իջեցրած, Նապոլեոնը հաճախ գիշերը բոբիկ դուրս Էր գալիս
ետնամուտքից, իր ամենամտերիմ բարեկամ ներից մեկի ո ւղ ե կ ց ո ւ ֊
թ յա մ բ ։ Նա իրականում գնում Էր իրեն սպասող որևէ չքնաղ տիկնոջ
մոտ կամ էլ, ինչպես ան ց ա ծ ֊ գնա ցա ծ ժամ ան и կն երում, պարզապես
թափառում էր մ ե ծ քաղաքում’ երագելով զբոսնել այնպիսի փողոցներով,
որոնց մասին կայսրերը միայն գրքերում են կարդում»։
Ահ ա թե ինչի հասավ Եվգենիա ն իր մանրախնդրությամբ։ ճիշտ է r
նա բա զմա ծ է բ Ֆրանսիայի գահին։ ճիշտ է, նա աշխարհի ա մ ե նա գ ե ֊
ղեցիկ կինն էր։ Սակայն, ո’չ կայսերական տիտղոսը, ո’չ գ ե ղ ե ց կ ո ւթ յո ւ ֊
նը չեն կարող մանրախնդրության թունոտ շնչահեղձության մեջ սերն
անձեռնմխելի պահել։ Եվգենիան կարող էր, ինչպես մի ժամ անափ
Աստվածաշնչյան Հո րը , դառնորեն բա ցական չել. (ГԱյն երկյուղալի բ ա ֊
նիցу որ վախենում էի, ինձ հանդիպեց***»^։
Նրա՞ն հանդիպեց։ Նաճ այդ խեղճ կինն ինքն իր վզին փաթաթեց
դա իր խանդով ու մանրախնդրությամբt
Ղժոխքի դևերի երբևէ հա յտ նա բե ր ս ՚ծ անվրեպ ներգործող խ ո ր ա ֊
I Չքնաղ Ֆրանսիա (ֆ ր .} ։
* Լոբի գիրքը> <b. 2 5 ։
252
մանկություններից ամենամահաբերը սիրո համար մանրախնդրությունն»
է ։ Թագավորական կոբրայի խա յթ ո ց ի նման այն միշտ թունավորում *.
սպանում է։
Կոմս Լև Տոլստոյի կինը դա հայտնաբերեց , երբ արդեն չափազանցդ
ուշ էր։ Մահից առաջ նա խոստովանեց իր ղոլստրերին, «Ջ եր հոր մահ-
վան պատճառը ես եմ ե ղ ե լ» ։ Ղոլստրերը ոչինչ չպատասխանեցին։ Եր՜կուսն
էլ հեկեկում էին ։ նրանք գիտեին. մայրը ճշմարտությունն էր ՝
ասում։ Նրանք գիտեին, որ նա ‘ սպանեց իրենց հորրճ մշտական գ ա ն ֊
գատներով, քննադատությամբ և մանրախնդրությամբ։
Այնինչ, կոմս Լև Տոլստոյն ու իր կինը, համա՛ձայն բոլոր տ վյա լների,
պետք է որ երջանիկ լի նե ին ։ նա բոլոր ժամանակների ամ են ահ բ ռ չակ
ա վո ր գրողներից մեկն էր։ նրա երկու գլուխգործոցները’ «Պ ատե-
րագմ և խաղաղությունը» և «Աննա Կարենինան», որպես պայծառ ա ս տ ֊
ղեր ընդմիշտ կշողան մեր մոլորակի գրականության երկնակամարում։
Տոլստոյն այնքան հռչակավոր էր, որ նրա երկրպագուները գիշեր
ու ցերեկ կրկնկակոխ հետևում էին նրան և գրի էին առնում նրա արտասանած
յուրաքանչյուր բա ռ ը ։ *երի էր առնվում ամեն ինչ, նույնիսկ ա յն պիսի
ծեծված արտահայտություն, ինչպիսին է «Թերևս, ես գնամ ք ն ե լո
ւ » ։ Եվ հիմա ռուսական կառավարությունը հրատարակում է նրա ստեղծագործությունների
լիակատար ժողովածուն, որտեղ տեղ կգտնի երբևէւ
նրա գրած յուրաքանչյուր նախադասություն և, որը բաղկացած կլինի՝
հարյուր հատորից։
Փառքից բա ցի Տոլստոյն ոլ իր կինը ունեին հարստություն, հասարակական
դիրք, երեխաներ։ Ոչ մի ամուսնություն երբեք ա վելի
նպաստավոր պայմաններ չէր ունեցել։ Սկզբում նրանց երջանկությունը
չափազանց անխռով, չափազանց կատարյալ էր թվում երկար շարունակվելու
համար։ Այդ պատճառով էլ կ ո ղ ք ֊կ ո ղ ք ի ծնկի իջնելոփ նրանք ■
աղերսում էին ամենակարող Աստծուն երկարացնելու իրենց երջանկութ
յո ւն ը ։
Այնուհետև զարմ անալի բան տեղի ունեցավ։ Տոլստոյը հետզհետե
փոխվում էր և բոլորովին ուրիշ մարդ դարձավ։ նա սկսեց ամաչել իր
գրած սքանչելի գրքերի համար և իրեն նվիրեց հրապարակախոսական
հոդվածներ գրելուն, որոնցում քարոզում էր խաղաղություն և պատերազմների
ու չքավորության վերացում։
Այդ մարդը, որը մի անգամ խոստովանեց, որ երիտասարդության
տարիներին գործել է բոլոր հնարավոր մեղքերը՛ մինչև անգամ սպանություն,
փորձում էր տառացիորեն հետևել Հիսուսի ուսմունքին♦ Նա
25&՛
մա րդ կա ն ց էր բաժանել իր հողը և չքավոր կյանք էր վարում, աշխա՜տում
էր դաշտում, փայտ կոտրում, խոտ հնձում, ինքն իր համար կոշիկ
փարում, ավլոլմ իր ս ենյակ ը, ուտում փայտե ամ անով և փորձում ս ի ֊
ձր ե լ իր թշնամիներին։
Լև Տոլստոյի կյանքը ողբերգություն էր, և ա յգ ողբերգության պատճառը
նրա ամուսնությունն էր։ Նրա կինը սիրում էր շքեղություն, իսկ
ի ն ք ն ատում էր։ Կինը ծարավի էր փառքի և մեծարանքի, իսկ իր համար
„ա յդ ունայն բաները ոչ մի արժեք չունեին։ Կինը ձգտոլմ էր դրամի և
հարստության, իսկ Տոլստոյը համարում էր որ հարստություն և սեփա-
փանություն ունենալը մեղք է ։
Երկար տարիների ընթացքում կինը հանգիստ չէր տալիս, կշտամբ
ո ւ մ և միջադեպեր էր սարքում, քանի որ գրողը պնդում էր, որ հր ա ֊
~տարակիչներին իրավունք կտա տպելու իր գործերը առանց իրեն որևէ
հոնորար վճարելու։ Իսկ կինը ցանկանում էր դրամ ստանալ նրա գըր-
բ ե ր ի համար։
Երբ ն ա հակառակվում էր, կինը հիստերիայի մեջ էր ընկնում’
օփիոլմի սրվակը բերանի մոտ պահած թավալվում էր հատակինճ երդվ
ե լո վ , որ կյանքին վերջ կտա և սպառն ալով, որ կնետվի ջրհորը։
Նրանց կյանքի մի դրվագն ինձ ներկայանում է որպես մարդկութ
յա ն պատմության, թերևս, ամենահոլզիչ տեսարանը։ Ինչպես արդեն
նշել եմ , նրանք չափազանց երջանիկ էին, երբ ամուսնացան։ Իայց ա յ ֊
>ժըմՀ քառասունութ տարի անց նա հազիվ էր կարողանում հանդուրժել
կնոջը։ Երբեմն երեկոյան այդ ծեր վշտաբեկ կինը, որ ծարավի էր հոգեկան
ջերմության, ծունկի էր իջնում ամուսնու առջև և խնդրում էր
բարձրաձայն կարդալ հիսուն տարի առաջ օրագրում իրեն նվիրած սիրով
լեցուն, հմայիչ տողերը։ Եվ նրանք երկուսն էլ արտասվում էին, երբ
Տոլստոյը կարդում էր այդ սքանչելի, երջանիկ, ընդմիշտ գնացած օրերի
մա սի ն։ Ինչպե՜ս էր տարբերվում, ի ՜ն չ խստորեն էր տարբերվում իրական
կյանքը նրանց երբեմնի ռոմանտիկ անուրջներից։
Եվ վերջապես, երբ Տոլստոյն ութսուներկու տարեկան էր, այլևս
չկարողացավ տանել իր ընտանեկան կ յաՆքի ողբերգականությունը. այդ
պատճառով էլ 1 9 1 0 թվականի հոկտեմբերյան մի ձնառատ գիշեր փ ախկ
ո ւմ էր իր կնոջից, փախչում էր դեպի ցուրտն ու խավարը, չի մա նա ֊
,լո վ , թե ուր է գնոլմ ։
Տասնմեկ օր անց Տոլստոյը մահացավ փոքրիկ երկաթուղային կայա
րա ն ո ւմ ‘ թոքերի բո ր բո քում ի ց ։ Եվ նրա վերջին կամքն էխ կնոջն իր
մոտ չթողնե լ։
Г254
Այսպիսին էր գինը, որ վճարեց կոմսուհի Տոլստայան իր մա նրա —
խնդրութ յան , բողոքների և հիստերիայի համար։
Հնարավոր է, ընթերցողը կգտնի, որ դժգոհ ութ յա ն համար նա բա վարար
հիմքեր ուներ։ Հա մաձայն ե մ ։ Սակայն դա գործին չի վերաբե
ր ո ւմ ։ Հարցը հետևյալն է է օ գ ն ե ՞ց , արդյոք, նրան մանրախնդրությունը,
թե անհուսալիորեն վատացրեց առանց այդ էլ ծանր գրությունը։
«Ես իսկապես մ տ ածում ե մ , որ խենթ էի» ,— այդպիսի ե զրա կա —
ց ո ւ թ յ֊» ն հանգեց կոմսուհի Տոլստա յա ն , երբ արդեն չափազանց ուշ էր*~
Աբրահամ Լինկոլնի կյանքում նույնպես ամուսնությունը մ ե ծ ողբերգություն
էր։ Հաշվփ առեք, ոչ թե նրա սպանությունը, այլ ամուսնությունը
։ Բութի կրակոցից հետո Լինկոլնը չհասցրեց հասկանալ, որ*
իրեն սպանել են, բայց քսաներեք տարի շարունակ, գրեթե ամեն օր
հնձում էր այն , ինչը նրա զուգընկեր իրավաբան Հերնդոնը նկարագրեր
է որպես «ամուսնական դժբախտության դառը պտուղներ»։ « Ամուսնական
դ ժբա խ տ ո ւթ յո ՞ւն »։ Դա չափազանց մ եղ մ է ասված։ Մոտ քառորդ՝
դար միսսիս Լինկոլնը ամուսնու հոգին հանում էր։
Նա անվերջ իր դժգոհ ոլթյունն էր հ այտնում, անընդհատ քննադատում
էր ամուսնուն, կնոջ կարծիքով նրա մոտ ամեն ինչ այնպես չէր ,֊<
ինչպես պետք էր։ Նա կուզը դուրս էր ց ցո ւմ և քա յլում էր անճոռնի ձ ե —
վով* ոտքերը փոխելիս, հնդկացիների նման ծնկները չէր ծալում։-
Կինը դժգոհում էր, որ նրա քայլվածքը չունի առաձգականություն, շարժումները’
նրբագեղություն։ Նա նմանակում էր ամ ուսնու պահելաձևը*
և պահանջում, որ քայլելիս նախ ոտնաթաթերը դնի գետնին, ինչպես՝
սովորեցրել էին իրեն Լեքսինգտոնում’ տիկին Մ անտելի գիշերօթիկ
դպրոցում ։
Կնոջը դուր չէր գալիս, որ նրա հսկայական ականջները ց ց վա ծ էին
գլխի նկատմ ամ բ ուղիղ անկյան տակ։ Նա նույնիսկ հանդիմանում էր-
այն բանի համար, որ քիթն ուղիղ չէր, իսկ ներքևի շրթունքը դուրս էր
ց ց վա ծ , որ նա թոքախտով հիվանդի տեսք ուներ, որ ձեռքերն ու ոտքերը
չափազանց մ ե ծ էին, իսկ գլուխը’ չափազանց փոքր։
Աբրահամ Լինկոլնը և Մերի Թոդ Լինկոլնը հակադրություններ էին*
բոլոր առումներով, դաստիարակությամբ, ծագում ով, խառ նվածքով,,
հակումներով և աշխարհայացքով։ Նրանք մշտապես գրգռում էին մեկ-
մ եկու։
Հանգուցյալ սենատոր Ալբերտ Ջ * Բևերիջը’ մեր սերնդի այդ ա մ ե —
նա աչքի ընկնող լինկոլն ա գետ ը , գրում էր, «Միսսիս Լինկոլնի ուժեղ,
ականջ ծակող ձայնը կարելի էր լսել փողոցի մյուս կողմում, իսկ նրա
25£>
•զայրույթի չընդհատվող բռնկումների մասին գիտեին բոլո րը , ովքեր
բնա կ վ ո ւմ էին մոտակայքում։ Հաճախ նրա զայրույթն արտահայտվում
էր ոչ մ իայն խոսքերով. նրա խելահեղ արարքների մասին մ ե զ են հասել
միանգամայն ստույգ բազմաթիվ պատմություններ»։
Ահա նման դեպքերից մ ե կ ը ։ Հարսանիքից անմիջապես հետո Լ ի ն ֊
. կոլնը և իր կինը հաստատվեցին Սփրինգֆիլդում’ միսսիս Քեկոբ էրլիի,
, բժշկի այրու մոտ, :.լ,ն ւ ^ ի պ վ ^ ձ էր կենվորներ պահել։ Մի անգամ
առավոտյան, երբ միստեր և միսսիս Լինկոլնները նախաճաշում էին,
.Լինկոլնը ի ն չ ֊ո ր բան արեց, որը խիստ գրգռեց կնոջը։ Թե ինչ արեց
նա, հիմա ոչ ոք չի կարող իմանալ։ Սակայն միսիս Լինկոլնը, կա տ ա ֊
. ղության մոլուցքով բռնկվա ծ, ամուսնու երեսին չփ ե ց գավաթի տաք
* սուրճը։ Եվ դա կատարվեց ուրիշ կենվորների ն եր կա յո ւթ յա մ բ ։
Լինկոլնը նրան ոչինչ չասա ց։ նա նվաստացած և լուռ նստած էր,
մինչև միսսիս էրլին թաց սրբիչով մաքրում էր նրա դեմքն ու հագուստ
ը ։
Միսսիս Լինկոլնի խանդն այնքան խելացնոր էր, այնքան կատաղի
և անհավանական, որ յոթանասունհինգ տարիների ընթացքում ամուսնու
գլխին հրապարակորեն սարքած նրա մի քանի սրտաճմլիկ ամոթալի
տեսարանների նկարագրությունների միայն ընթերցանությունը,
մ իայն դրանց ընթերցանությունը ստիպում է ընթերցողին զարմանքից
բերանը բա ց ե լ։ Ե վերջո, նա խելագարվեց և, թերևս, ամենագթասիրտ
րա ն ը , որ նրա մասին կարելի է ասել, այն է, որ նրա այդպիսի բնա վ ո րություն
ը , ամենայն հավանականությամբ, առաջացել է նրա մեջ թ ա ք ֊
նըված նյարդային խանգարման ազդեցության տակ։
Փոխեցի՞ն արդյոք Լինկոլնին կնոջ այդ բոլոր մանրախնդրությունները,
կշտամբանքները և կատաղի արարքները։ Մի ա ռ ո ւ մ ո վ ա յ ո ,
փոխեցին։ Նրանք որոշակիորեն փոխեցին նրա զգացմունքները կնոջ
հանդեպ։ Դրանք ստիպեցին Լինկոլնին զղջալ իր դժբախտ ամուսնու-
чթյան համար և հնարավորին չափ խուսափել կնոջ ներկայությունից ։ .
Սփրինգֆիլդում ապրում էին տասնմեկ փաստաբաններ, և այնտեղ
աշխատանքը բոլորին չէր բավականացնում։ Այդ պատճառով էլ նրանք
.սովորաբար հետևելով դատավոր Դևիդ Դհիսին, կոմսության զանազան
բնակավայրերում դատական նիստերին մասնակցելու համար ձիերով
գնում էին մեկ այս, մեկ այն քաղաքը։ Այսպիսով, նրանց հաջողվում էր
աշխատանք ճարել ութերորդ դատական ղրջանի տեղական բոլոր դ ա ֊
«տար աններում։
Л256
Որոշ փաստաբաններ միշտ հնար էին գտնում ամեն շաբաթ օր
Օպրինգֆիլգ վերադառնալու և հանգստյան օրերն ընտանիքի հետ անցկացնելու!
Սակալն, Լինկոլնն ալդ չէր անում։ նա վախենում էր տուն
դալ և գարնան ու աշնան երեքական ամիսների ընթացքում գտնվում էր
շրշագալութլունների մեջ’ երբեք չմոտենալով Սփրինգֆիլդին։
նա ալդպես էր վարվում տարեցտարի։ Հաճախ գավառական հ լ ո ւ ֊
յւանռ ցներոլմ բն ակութ լան պա լմ անները շատ վատն էին ։ Ս ակալն, ալդ
ամենով հանդերձ, նա նախընտրում էր անհարմարութլուններ կրել, քան
ապրել սեփական տանը, ենթարկվելով միսսիս Լինկոլնի կողմից մըշ-
տական կշտամբանքների և նրա զալրոլլթի անզուսպ բռնկումներին։
Ալսպիսին են արղլոլնքները, որոնց հասան միսսիս Լինկոլնը,
կալսրոլհի Եվգինիան և կոմսուհի Տոլստալան ամուսինների նկատմամբ
իրենց վերաբերմունքով։ Ալգպիսի վարքը կլանքում նրանց բե րե ց մ ի —
ալն ողրերգութ լուն և կործանեց ալն, ինչը նրանց համար ամենից
թա ն կ էր։
Բեսսի Համբոլրգերը, որը տասնմեկ տարի աշխատել է նլուլորքլան
դատարանում ընտանեկան հ արա րերութլոլնների գործերով և քննութլան
է ենթարկել ամուսինների տնից հեռանալու հազարավոր դեպքեր, ասում
կ , որ գլխավոր պատճառներից մեկը կանանց կշտամբանքներն ե ն ։
Կամ, ինչպես գրում է «Բոստոն փոստ» լրագիրը, «կանանցից մի ալն մ ե կ
ը չէ , որ գերեզման է փորել սեփական ամուսնական եր ջանկութլան
համար’ հետզհետե ալն ավելի խ որա ցնե լո վ »։
Ալսպիսով, եթե ցանկանում եք պահ պանել ձեր ընտանեկան կլանչ
ի երջանկոլթլունր , հետևեք առաջին կանոնին.
Պետք չ է ‘, պետք չ է ‘ կշտամբել։
Ш7 Քարնեգի
Դ լ ո ւ խ ե ր կ ր ո ր դ
ՍԻՐԻՐ Ե4 ԹՈՒՅԼ ՏՈԻՐ ՈՒՐԻՇԻՆ ԱՊՐԵԼ
Դիզրաելին ասել է, «Հնարավոր է, որ կյանքում շատ սխալներ թ ո ւյր
տամ, բա յց երբեք սիրելով չե մ ամուսնանա» ։
նա այդպես էլ վա րվե ց։ Ամուրի մնաց մինչև երեսունհինգ տարեկան
հասակը, իսկ հետո առաջարկություն արեց իրենից տասնհինգ՛
տարով մ ե ծ մի հարուստ այրու մի այրու, որի մազերը ճերմակել էին-
նրա հիսուն ձմեռների ը նթա ցքում ։ նա գիտեր, որ Դիզրաելին իր հետ-
ամուսնացել է փողերի համար։ Այդ պատճառով էլ վերջինիս առջև մի
պայման գր ե ց . նա ամուսնուն խնդրեց սպասել մեկ տարի, որպեսզի՝
իրեն հնարավորություն տա ուսումնասիրելու նրա բնավորությունը։ Եվ
մ իա յն ժամկետի վերջում ամուսնացավ նրա հօտ։
Բավական շահադիտական, բավական չարչիական է հնչում, ա յն պես
չ է ՞։ Այնուամենայնիվ, որքան էլ դա տարօրինակ է, ամուսնությունների
տարեգրություններում, որտեղ այնքան ճղճիմ, կեղտոտ պատմություններ
կան, Դիզրաելիի ամուսնությունն ամ ենափայլուն հաջողոլ—
թ յոլն ն եր ի ց մեկը եղավ։
Հարուստ այրին, որի վրա ընկավ Դիզրաելիի ընտրությունը, բ ո լո րովին
էլ աչքի չէր ընկնում ո ‘չ երիտասարդոլթյամբ, ո չ գ ե ղ ե ցկ ո լթ յա մ բ ,
ո չ էլ փայլուն խ ե լք ո վ ։ Խոսելիս ծիծաղաշարժ սխալներ էր թ ո ւյլ •
տալիս, որոնք վկա յո ւմ էին գրականության և պատմության բնա գավա ռում
նրա ծայրահեղ տգիտության մա սին։ Օրինակ, նա «չգիտեր, թե
ովքեր են առաջինը ի հայտ եկել հռոմեացիները, թե ՝ հ ո ւյն ե ր ը » ։ նրա
ճաշակն արդուզարդի հարցում շատ արտասովոր էր, իսկ տան կահավորման
մասին նրա պատկերացումը՝ տարօրինակ։ Սակայն նա հանճար
էր, իսկական հանճար այն բնագավառում, որն ամուսնության մեջ՞
ամենակարևորն է’ տղամարդկանց հետ վարվելու արվեստում։
Նա չէր փորձում իր մտավոր կարողությունները հակադրել Դիզ-
րաելիի մտավոր կարողություններին։ Երբ վերջինս տուն էր վերադառնում
սրամիտ դքսուհիների հետ մի քանի ժամ տևող ձանձրացնող Խ*
258
ուժասպառ անող Հնարամտության մ ր ցո ւյթ ն ե ր ի ց , Մ ե ր ի ֊է ն ն ի թ ե թ ե —
վամիտ շաղակրատությունը նրան թ ո ւյլ էր տալիս թուլանալ։
Տունը, ի ավելի մ ե ծ Հաճույս նրա, այն տեղն էր, որտեղ նա կարող
էր գտնել Հոգեկան անդորր և վ այե լե լ Մ ե ր ի ֊է ն ն ի պաշտամունքը։ Այն
ժամ ե րը , որ նա անց էր կացնում այստեղ իր ծերացող կնոջ Հետ, նրա
կյանքի ամ ենաերջանիկ ժամերն էին ։ Կինը նրա ընկերուՀին էր, մ տ ե ր ֊
մուՀին և խորհրդատուն։ Ամեն գիշեր նա Համայնքների պալատից տուն
էր շտապում, որպեսզի կնոջը պատմեր օրվա ընթացքում տեղի ունեցած
ամեն ինչի մասին։ Եվ ինչ գործ էլ, որ նա ձեռնարկեր, զգում էր Մ ե ր ի ֊
էննի աջակցություն ը , որը պարզապես չէր Հավատում, որ նա կարող
է անՀաջողություն կրել, բա յց չ է ՞ որ դա այնքան կարևոր է ։
Երեսուն տարի Մ ե ր ի ֊է ն ն ապրեց Դիզրաելիի Համար, մ իայն ու մ ի .
ա յն նրա Համար։ Նույնիսկ իր Հարստությունը նա գն ահ ատում էր սոսկ
այն պատ՛ճառով, որ գա թեթևացրե ց նրա կ յա ն քը։ Դրան ի պատասխան,
Դիզրաելին նրան իր Հերոսուհին դարձրեց։ նա կոմս դարձավ արդեն
կնոջ մահվանից հետո։ Սակայն, դեռ այն ժամանակ, երբ ինքը ս ո վ ո ֊
րական մահկանացու էր, Համոզեց Վիկտորիա թագուՀունճ բարձրացնել
իր կնոջը պերերի ղասին։ 1 8 6 8 թվականին նա ստացավ դերկոմսոլՀի
Սիկոնսֆիլդ տիտղոսը։
Որք ան էլ հիմար կամ թեթևամիտ թվար նա մարդկանց, Դ ի զ րա ե ֊
լին նրան երբեք չէր քննադատում։ Նա ոչ մի անգամ կնոջ հասցեին
չարտասանեց հանդիմանության որևէ խոսք, իսկ եթե ինչ-որ մեկր հ ա ֊
մ արձակվեր ծիծաղել վերջինիս վրա, Դիզրաելին մոլեգնած նետվում էր
նրան պաշտպանելու։
Մ ե ր ի ֊է ն ն ր կատարելություն չէ , և չնա յա ծ դրան, երեք տասնամյա
կ շարունակ նա երբեք չդադարեց ամուսնու մասին խոսելուց’ նրան
փառաբանելով և նրանով հիանալով։ Եսկ դա ինչիո բ ե ր ե ց ։ «Մենք
ամուսնացած էինք երեսուն տարի,— ասում էր Դիզրաելին,— և ես երբեք
նրա հետ չե մ ձանձրացել» ։ ( Եմիջիայլոց, ի նչ-ո ր մեկը կարծում էր, ռր
քանի որ Մ ե ր ի ֊է ն ն ր պատմություն չգիտեր, ապա չէր կարող հիմար
չ լի ն ե լ),
Եր կողմից Դիզրաելին երբեք չէր թաքցնում, որ Մ ե ր ի ֊է ն ն ր ամենաթանկն
էր այն ա մ ենից, ինչ նա ունեցել էր կյա ն քում ։ Եսկ ինչպիսի՜ն
էր դրա հետևանքը։ Մ ե ր ի ֊է ն ն ր իրենց ընտանիքի բարեկամներին հաճախ
էր կրկնում. «Նրա բարության շնորհիվ ի մ կյանքը դարձավ կատարյալ,
անվերջանալի երջանկությունյ>։
259
Նրանք սիրում էին իրար Հետ մի փոքր կատակել։ «Գիտես,— ասում
էր Դիզրաելին,— ես, ախր, ք ե զ Հետ ամուսնացա քո փողերի Համարէ)։
Ւսկ Մ ե ր ի ֊է ն ն ր ժպտալով պատասխանում էրէ «Ա յո , բա յց եթե դու
նորից ստիպված լինեիր այդ անել, դու կամուսնանայիր ինձ Հետ սիրե-
լո վ , այնպես չ է ՞ » ։
Եվ նա համաձայնվում էր կնոջ հետ։
Ո’չ, Մ ե ր ի ֊է ն ն ր կատարելություն չէրt Սակայն, Դիզրաելին բա վա կան
խելացի էր, որպեսզի թ ո ւյլ տար նրան մնալու այնպիսին, ինչպիսին
որ կար։
Հենրի Ջեմսր հաստատում է. «Առաջին բա նր, որ անհրաժեշտ է
յո ւրացն ել ուրիշների հետ փոխհարաբերություններում, դա այն է, որ
նրանց չի կարելի խանգարել լինելու երջանիկ՝ այնպես, ինչպես նրանք
են ա յղ ուզում, եթե միայն դա մեղ չի խանգարում լինել երջանիկ’ այն
ձևով, ինչպես մենք ենք ուզո՛ւմ»։
Այս խոսքերը բավական կարևոր են կրկնելու համար. «Առաջին
բա ն ը , որն անհրաժեշտ է յուրացնել ուրիշների հետ փոխհարաբերութ
յո ւն ն ե ր ո ւմ , այն է, որ նրանց չի կարելի խանգարել լինել երջանիկ’
այնպես, ինչպես նրանք են այդ ո ւ զ ո ւմ …» ։
Կամ, ինչպես Լելանղ Ֆոսթեր Վոլդն է նշում իր «Մեծանում ենք
միասին մի ընտանիքում» գրքում. «Հաջող ամուսնությունը շատ ավելի
մ ե ծ բա ն է, քան համապատասխան մարդ գտնելու կարողությունը, դա
նաև նույնպիսի մարդ լինելու ունակությունն է » ։
Այսպիսով, եթե ցանկանում եք պահպանել ձեր ընտանեկան կ յա ն քի
երջանկությունը’ հետևեք երկրորդ կանոնին.
Մի’ փորձեք վերափոխել ձեր ամուսնուն:
Գ լ ո ւ խ ե ր ր ո ր դ
ՎԱՐՎԵՔ ԱՅՍՊԵՍ
Եվ ՍՏԻՊվԱԾ ԿԼԻՆԵՔ ԱՄՈՒՍՆԱԼՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ
ՄԵԿՆԵԼ ՌԻՆՈ
Հասարակական կյանքում Դիզրաելիի կատաղի Հակառակորդներից
էր մ ե ծ Գլադստոնը։ Այդ երկոլ գործիչները Հակադրվում էին կայսրու֊
թ յա ն կառավարման Հետ կապված բոլոր վիճելի Հարցերում , սակայն
նրանք ունեին մի ընդՀանուր թան» անխռով երջանկություն անձնական
կյանքում ։
Ուիլյամ և Քետրին Գլաղստոնները Համատեղ ապրեցին Հ ի ս ո ւն ե ր ֊
կո\ւ տարիէ գրեթե վեց տասնամյակի ջերմացաժ կայուն փոխադարձ
ն վ իր վա ծո ւթ յամ բ ։ Ւնձ դուր է գալիս պատկերացնել Գլադստոնինճ Անդ-
լիա յի պ ր ե մ ի ե ր ֊մ ինիստրներից այդ ամենաարժանավորինճ կնոջ ձեռքը
սեղմելով և նրա Հետ բուխարու առջև պարելով երգելիս,
Թափառաշրջիկ ամուսին ու համարձակ կին’
Միասին կլինենք ուրախության Լ Վշտի պահին:
Հասարակական գործերում լինելով աՀեղ Հակառակորդ} Գ լա դ ստ ո ֊
նը երբեք տնեցիներին չէր քննադատում։ Առավոտյան իջնելով նախա֊
ճաշի և նկատելով, որ ընտանիքի մ նացած անդամները դեռ քնած են,
նա գտնում էր իր դժգոՀությունն արտաՀայտելու Հաըդալից մ իջոցը։
Բարձրացնում էր ձայնը և տունը լցնում խորՀրդավորf թախծալի երգեց
ո ղ ո ւթ յա մ բ , որն իր մտերիմներին Հիշեցնում էր, որ Անգլիայի ամենա֊
զբաղված մարդը ներքևում միայնակ իր նախաճաշին է սպասում; էի-
նելով մարդկանց Հանդեպ դիվանագետ և ուշադիր, նա ընտանեկան
շրջապատում խուսափում էր քննադատությունից։
Այդ նույն ձևով էր Հաճախ վարվում նաև Եկաւոերինա 2 ֊ր դ ը է նա
կառավարում Էր աշխարՀի խոշորագոլյն կայսրություններից մեկըլ Նա
Էր տնօրինում իր միլիոնավոր Հպատակների կյանքին ոլ մաՀվանը։ Ք ա ֊
261
ղաքական առում ով նա հաճախ էր հանդես գալիս որպես դաժան բ ը ռ —
նակալ, վ արելով անօգուտ պատերազմներ և գն դա կահ արության դատապարտելով
իր տասնյակ հակառակորդներին։ Այնուամենայնիվ, երբ
խոհարարը միսն այրում էր, նա ոչինչ չէր ասում։ Նա ժպտում էր և.
ուտում այնպիսի համբե ր ո ւթ յա մ բ , ինչպիսին չէր խանգարի, որ միջակ
ամուսինը ցուցաբերեր։
ԴժԲ ախտ ամուսնությունների պատճառներով զբաղվող Ա մ ե ր ի կա ֊
յո լմ ճանաչված հեղինակություն Դորոթի Ղիքսը հաստատում է, որ
բո լո ր ամուսնությունների ավելի քան հիսուն տոկոսը անհաջող է Լինում
։ Եվ նրան հայտնի է, որ պատճառների՛դ մ ե կ ը , որ այդքան շատ
ռոմանտիկական անուրջներ ավարտվում են ամուսնալուծությամբ Ռ ի ֊
ն ոյում , դա քննադատությունն ԷՀ անօգուտ, տաղտկալի ք ն նա դա տ ո ւ֊
թ յո լն ը ,
Ւսկ եթե դուք երեխաներին քննադատելու գայթակղություն եք
ունենում. . . կարծում եք, որ կասեմճ մի քննադատ ե ք ։ Սակայն ես դա
չե մ անի։ Ես միայն ուզում եմ ասել, որ մինչև երեխաներին քննադատել
սկսելը կարդացեք ամերիկյան ժուռնալիստիկա յի դասական ստեղծագործություններից
մ ե կ ը ճ ((Հոր զղջումը» ։ Սկզբում այն որպես առաջն ո ր ֊
գող հոդված հայտնվեց ((Փիվւլգ հո ում ջորնել» ամսագրում։ Հեղինակի
թ ո ւյլտ վ ո ւթ յա մ բ մենք այստեղ ներկայացնում ենք այդ հոդվածն այն
հակիրճ տեսքով, ինչպես որ զետեղված էր ((Լիդերս դայջեստ» ամսագրում
։
((Հոր զղջում ը» հոգեբանական անկեղծ վերելքի պահին դրված այն
սակավաթիվ ստեղծագործություններից մեկն է, որոնք դիպչում են
այնքան մեծաքանակ ընթերցողների սրտի զգայուն լարերին, որ դառնում
են մշտական վերատպության առարկա։ Նրա առաջին հրատարակությունից
գրեթե տասնհինգ տարի անց ((Հոր զղջումը» վերատպվել է,
ինչպես այդ մասին գրում է հեղինակը Ու* Լիվինգստոն Լարնեդը, ((հարյուրավոր
ամսագրերում և ֆիրմային հրատարակություններում, ինչպես
նաև երկրի բոլոր անկյունների լրագրերում։ Այն գրեթե նույնքան լա յնորեն
էլ հրապարակվում է բազմաթիվ օտար լեզուներով։ Անձամբ ես
հազարավոր մարդկանց թույլ եմ տվել կարդալ այն դպրոցներում, եկեղեցիներում
և դասախոսական ամբիոններից։ Անթիվ անգամներ ոյյն
հաղորդվել է զանազան ռ ադիոծրագրերով։ Որքան էլ տարօրինակ է,
բա յց այն օգտագործում էին նաև քոլեջների պարբերական հրատարակությունները
և միջնակարգ դպրոցների ամսագրերը։ Երբեմն ոչ մ ե ծ
262
տտեղծագործությռլններն ունենում են անհասանելի հաջողոլթյոլն։ Տ վ յա լ
‘հողվածն, անկասկած, ուներ ա յդ » ։
Л լ. Լ ի վ ի ն գ ս տ ո ն Լ ա ր ն ե դ
ՀՈՐ ԶՂՋՈՒՄԷ
Լսիր, տղա’ ահ էս արտաս ան ում եմ այս բա ռե րը, երբ դու ք նա ծ ես,
ք ո փ ոքրիկ ձեռքը դրված է այտիդ տակ, իսկ շիկահեր գանգուր մազերդ
Հպել են խոնավ ճակատիդ։ Ես ծածուկ մտա քո ս ե ն յա կ ։ Մի քանի րոպե
առաջ, երբ նստած էի գրադարանում 4 լրագիր էի կարդում, ինձ վը-ա
թա փ վ ե ց զղջման ծանր ալիքը։ Ես եկել եմ քո մահճակալի մոտ, գիտակ-
յյե լո վ ի մ մ ե ղ ք ը ։
Ահա թե ինչի մասին էի մտածում, տ ղա ‘ս , ես ք ո գլխին թափեցի
ի մ վատ տրամադրությունը։ Ես ք ե զ կոպտեցի, երբ դպրոց գնալու համա
ր հագնվում էիր, քանի որ գոլ մ իա յն թաց սրբիչը դեմքիդ քս ե ցիր ц
Ես ք ե զ նկատողություն արեցի կոշիկներդ չմաքրելու համար։ Բարկա՜ցա,
գոռացի ք ե զ վրա, երբ հագուստներիցդ մեկը հատակին նետեցիր։
նախաճաշի ժամանակ նույնպես ք ե զ կշտամ բե ցի։ Դու շրչեցիր թ ե յ
ի բա ժա կ ը ։ Ագահ արար կուլ էիր տալիս կերակուրը։ Արմ ունկներդ հ ե —
նել էիր Ասղանին։ Չափազանց հաստ շերտով կարագ քսեցիր հացին։
Ֆսկ հետս, երբ գնացիր խաղալու֊, իսկ ես շտապում էի հասնել գնացք
ի ն , դու շրջՎձցիր, ինձ ձեռքով արեցիր և բա ցական չե ցի բ. ((Ցտ ե ս ո ւ ֊
թ յ ո ւ ն , հայրիկ» , իսկ ես հոնքերս կիտեցի և պատասխանեցի* ((Ուսերդ
տւղղի ր » ։
*Այնուհետև, օրվա վերջում ամ՛են ի նչ նորից սկ սվեց։ Տուն վերադառնալիս
նկատեցի քեղ, երբ ծունկի իջած գնդիկներով խաղ էիր
ա նում։ Քո գուլպաների վրա անցքեր կային՝։ Ես քեզ նվաստացրի ը ն կ
երն երիդ մ ոտ ‘ ստիպելով տուն գնալ իմ առջևից։ Գուլպաները թանկ
արժեն, ա յ, եթե դու ստիպված լինեիր դրանք գնել սեփական գրամ ով,
ապա ավելի կոկիկ Կէիեեիր։ Ղոլ մ իայն պատկերացրու, տղա ս , որ դա
ա սե լ է քո Հա յր ը։
Հիշ ո՞ւմ ես, թե դրանից հետո ինչպես մտար գրադարան, որտեղ
ե ս կարդում էի’ երկչոտ, տխոլր։ Երբ ես լրագրի վրայից թեթևակի քեզ
նա յե ց ի ‘ գրգռված, որ ինձ խանգարել են, դու անվճռական կանգ
առար դռան մ ոտ հ «Ւ՞նչ ես ո ւզո ւմ », — կոպիտ հարցրի ես։
Դոլ ոչինչ չպատասխանեցիր, ր ա յց կտրուկ նետվեցիր դեպի ի նձ ,
263
Վզովս ընկար և համ բո ւր ե ցիր ։ Քո ձեռքերը սեղմում էին ինձ սիրով, որն•*
Աստված դրել է քո սրտի մեջ և որը չվերացավ նույնիսկ իմ ա ր հա մա ր ֊
հական վերաբերմունքից։ Իսկ հետո դու գնացիր, քո փոքրիկ տոտիկներով
աստիճանները բարձրանալով։ Այսպես ուրեմն, տղա’ս, դրանից•
անմիջապես հետո լրագիրը սահեց իմ ձեռքերից, և ինձ համակեց ահավոր,
նողկալի սարսափը։ Ի՞նչ է արել ինձ սովորությունը։ Կշտամբելու,
նախատելու սովորությունը. ահա իմ պարգևը քեզ այն բանի համար,,
որ դու փոքրիկ ես։ Քայց չ է ՞ որ չի կարելի ասել, որ ես քեզ չէի սիրում,,
ամբողջ հարցն այն է, որ ես չափազանց շատ բան էի սպասում քո պատանեկությունից
և չափում էի ք ե զ ի մ սեփական տարիների չափանիշով
։
Իսկ քո բնավորության մեջ այն քա՜ն առողջ, հրաշալի և անկեղծ*
բաներ կան։ Քո փոքրիկ սիրտը նույնքան մ ե ծ է , որքան արշալույսը՝
հեռավոր բլուրների վրա։ Դա արտահայտվեց քո բնազդական պոռթկման
մ ե ջ , երբ գ ո լ նետվեցիր ինձ համբուրելու մինչև քնելու գնալդ։ Այսօր*
ոչ մի բան այլևս նշանակություն չունի, տղա ս ։ Ես եկել եմ քո մահճակալի
։ մոտ մ թութ յա ն մեջ և ամոթահար ծունկի եմ իջել քո առջև։
Դա չնչին քավություն է ։ Ես գիտեմ, որ դու դրանք չես հասկանա,
եթե ք ե զ ասեմ ա յդ ամենը, երբ դու արթնանաս։ Սակայն վաղը ես՝
իսկական հայր Կլինեմ։ Ես կդառնամ քո ընկերը, կտառապեմ, երբ դո։
տառապես և կծիծաղեմ, երբ դու ծիծաղես։ Ես կկծեմ լեզուս, երբ նրանից
պատրաստ կլինի դուրս թռ չե լո> որևէ գրգռված բա ռ ։ Ես շարունակ>
կկրկնեմ որպես կախարդանքի խոսք’ «Չ է ՞ որ նա ընդամենը երեխա է ,,
փոքրիկ տղա» ։
Վախենում ե մ , որ մտովի։ քո մեջ հասուն տղամարդու եմ տեսել։
Քայց հիմա, երբ տեսնում եմ ք ե զ , տղա՜ս, հոգնած կուչ եկած քո մահճակալում,
ես հասկանում ե մ , որ դու դեռ երեխա ե ս ։ Դեռ երեկ դու
մորդ ձեռքերին էիր՜ գլուխդ դրած նրա ուսին։ Ես չափազանց շատ բան>
էի պահանջում, չափազանց շա տ »։
Այսպիսով, եթե ցանկանում եք պահ պանել ձեր ընտանեկան կ յա ն քի
երջանկությունը, հետևեք երրորդ կանոնին,
Մի’ քննադատնf :
264
9* լ ո լ խ I п Ր Ր ո Ր Դ
ԲՈԼՈՐԻՆ ԵՐՋԱՆԿԱՑՆԵԼՈՒ ԱՐԱԳ ՄԻՋՈՑ
Լոս Անջելեսի ընտանեկան հարաբերությունների ինստիտուտի տնօրեն
Փոլ Փ ոփենոուն ասում է , հհ Տղամարդկանց մ ե ծ մասը կին ընտրելիս
փնտրում է ոչ թն տնտեսուհի, այլ գրավիչ մեկին, որը պատրաստ
է րավարարելոլ իր փառասիրությունը և թ ո ւյլ տալու, որ ինքը զգա իր
գերազանցությունը։ Այդ պատճառով էլ գրասենյակի վարիչ մի կնոջ
կարող են մի անգամ նախաճաշի հրավիրել։ Սակայն, շատ հնարավոր
է , որ նա իր ուղեկցին սկսի մատուցել դեռևս իր հիշողության մեջ մ նացա
ծ ((ժամանակակից փիլիսոփայության Գէխավոր հոսանքների)) մաս ին
ղասախոսությունից հատվածներ և նույնիսկ պնդի, որ իր Հաշիվը ինքը
փակի} Արդյունքը կլինի այն, որ այնուհետև նա կնախաճաշի մենակ։
Ղրան հակառակ, բարձրագույն կրթություն չունեցող մեքենագրուհին,
հրավիրվելով նախաճաշի, մի այրող հայացք է նետում իր ո ւղ ե կ ֊
ցի վրա և քնքշորեն ասում. հ հԱյժմ պատմեք ինձ էլի որևէ բան ձեր
մա ս ի ն » ։ Ինչպիսի՞ն կլինի հետևանքը։ Տղամարդն իր ընկերներին կասի,
որ ((ճիշտ է, նա գեղեցկուհի չէ , բա յց ես նրանից ավելի լա վ զրուցակից
դեռ չե մ հանդիպել»։
Տղամարդիկ պետք է կանանց ց ո ւյց տան, որ գնահատում են վ ե ր ջիններիս
լավ տեսք ունենալու և ճաշակով հագնվելու ջանքերը։ Իոլոր
աղամ արդի կ մոռանում են, եթե նրանք ընդհանրապես երբևիցե իրենց
հաշիվ տային, թե կանայք որքա ն շատ են հետաքրքրվում հագուստով
։ Օրինակ, եթե մի տղամարդ և կին փողոցում հանդիպում են
մի ուրիշ տղամարդու և կնոջ, ապա կինը հազվադեպ կնայի մյուս տղամարդուն
։ Սովորաբար նա կնայի, թե ինչպես է հագնված դիմա ցի
կինը։
Իմ տատիկը մահացավ մի քանի տա րի առաջՀ 98 տարեկան հասակում
։ Նրա մահից մի փոքր առաջ նրան ց ո ւյց տվեցինք մեկ երրորդ
դար առաջ արված նրա լուսանկարը* նրա հանգչող աչքերը չկարողացան
լավ դիտել նկարը, և միակ հարցը, որ նա տվեց, այս էր-
«Ի ՞ն չ զգեստ կար ի մ հա գի ն » ։ Մտածեք մի այն մահվան շեմին, անկող-
265
նոլն գա մ ված, գրեթե հարյուր տարվա գոյությունից ձանձրացած ծեր
կինը, որի հիշողությունն այնքան թույլ էր, որ արդեն ի վիճակի չէր
ճանաչելու սեփական դոլստրերին։ այնուամենայնիվ հետաքրքրվում էր,
թե ինչպես էր հագնված մեկ երրորդ հարյուրամյակ առաջ։ Ես նրա մ ա հ ֊
ճակալի մոտ էի, երբ նա այդ հարցը տ վ ե ց ։ Այն ինձ վրա աԱջնջելի
տպավորություն թ ո ղ ե ց ։
Այս տողերը կարդացող տղամարդիկ չեն կարող հիւեւ* թ ե Ինւ
կոստյում կամ վերնաշապիկ են հագել հինգ տարի առաջ, և նրանց մոտ
ա յդ հիշելու չնչին ցանկություն անգամ չկաt Սակայն, կանայք ա յ դ ֊
պիսին չե ն , և մ ե ն ք Հ ամերիկացի տղամարդիկս, պետք է գիտակցենք
ա յդ ։ Հասարակության բարձր խավից ֆրանսիացի տղաներին սովորեցնում
են երեկոյի ընթացքում ոչ թե մ եկ, այլ շատ անգամներ իրենց
հիացմունքն արտահայտել կնոջ զգեստի և գլխարկի վ ե րա բեր յա լ։ Եսկ
հիսուն միլիոն ֆրանսիացիները չեն կարող սխս ’վեր
Իմ լրագրային կտրածոների մեջ կա մեկը, որը պատմում է մի
դեպքի մասին, որը, ես գիտեմ, որ երբեք տեղի չի ունեցել, բա յց
պարզաբանում է ի նչ-ո ր մի ճշմարտություն, այդ պատճառ։.վ էլ ես այն
կրկնում ե՛մ г
Այնտեղ խոսվում է այն մասին, որ մի գեղջկուհի ծանր ս :շխ ա տ ա ւ֊
քային օրվանից հետո տան տղամարդկանց առջև է դրել ս ր սեմ խուրձ
խ ոտ ։ Իսկ երբ նրանք զայրացած հարցրել են, թե նա, արդյոքt չ/մ
խելագարվել, գեղջկուհին պատասխանել է . <(Ղե, ինչպե՞ս կարող էի
ի մ անալ, որ դուք դրան ուշադրություն կդարձնեք։ Ես ձեզ ա գամ ա ր դ ֊
կանց համար ահա արդեն քսան տարի է կեր ակսլր եմ պ ա արա ս տ ում,
և ա յդ ամբողջ ժամանակամիջոցում դուք ոչ մ / բառով ինձ չեք հասկացրել,
որ խոտ չեք ուտում» ։
Մ ոսկվայի և Պետերբուրգի երես առած ռուս արիստոկրատիան տիրապետում
էր լավագույն վարվելաձևերին։ Ցարական Ռուսաստանում
հասարակության բարձր շերտերի մեջ գոյություն ուներ մի иг վորու-
թյուն ‘ համեղ ճաշից հետո պնդել, որպեսզի ճռ»շասենյակ բերեին խոհարարին,
որին շնորհավորում էին հաջող ճաշատեսակի համար։
Իսկ ինչո՞ւ դուք նույնպես չցուցաբերեք նույնքան ուշադրություն
սեփական կնոջ հանդեպ։ Հաջորդ անգամ, երբ նա համեղ կտապակի
ճուտը, ասացեք նրան այդ մասին։ Հասկացրե’ք նրան, որ դուք գնահատում
եք այն հ անգամ անքը, որ խոտ չեք ուտում։ Կամ ինչպես տ եխ ա ս ֊
ցի Գվինանն էր ասումճ «փոքրիկ աղջկա համար բուռն ծափահարություններ
սարքեք» ։
266
Եվ երբ պատրաստվում հո այդ անել, մի վախ երեք նրան Հասկացնել
, թե որքան մ ե ծ նշանակություն ունի նա ծեր երջանկության Համար։
Դիզրաելին ամենամեծ քաղաքական գործիչն էր, որ երբևէ ունեցել է
Անգլիան, սակայն նա, ինչսլես արդեն տեսանք, չէր քաշվում աշխարՀին
տեղեկացնել, որ շատ բանով « պարտական է իր կնոջր))։
Օրերս մի ամսագիր աչքի անցկացնելիս ի մ ուշադրությունը գրավեց
էդղի Քանթորի Հետ Հարցազրույցի Հետևյալ Հատվածը.
((Ես իմ կնոջը պարտական եմ ավելի, քան աշխարՀում մեկ ու ր ի ֊
շ ի > ֊ ասում է է գդի ՜Քանթորը։— Նա ի մ ամենալավ ընկերն էր, երբ
ես տղա էի։ Նա ինձ օգնեց գնալ ճիշտ ուղիով% Եսկ մեր ամուսնությունից
Հետո նա խնայում էր յուրաքանչյուր դոլարը, կրկին ու կրկին դրանք
ներդնելով գործի մեջ։ Նա ինձ Համար կարողություն կուտակեց։ Մենք
ունենք Հինգ Հիանալի երեխաներ։ Եվ նա միշտ ինձ Համար ստեղծել
է Հրաշալի ընտանեկան Հարմարավետություն։ Եթե ես ինչ-որ բան եմ
դարձել, ապա գա վերագրեք նրան))։
Հոլիվուգոլմ, որտեղ ամուսնությունը Համարվում է այնպիսի մի
ոհսկ, որին չէր գնա՝ նույնիսկ Էէոյդ ի լոնգոնյան ապաՀովագրական ը ն կերությունը,
փոքրաթիվ երջանիկ ամուսնություններից մեկը Բ աքսթեր
զույգի ամուսնությունն էր։ Միսսիս Բաքսթերը’ անցյալում Ուինիֆրեդ
Բրայսոնը, ամուսնանալով, Հրաժարվեց փայլուն դերասանական կա րի ե —
ՐայՒ&։ Սակայն երբեք թույլ չտ վ ե ց , որ իր այդ զոՀողությունը մթագներ
նրանց երջանկությունը։ «Նա զրկվեց բեմական Հաջողությունների Համար
ծափաՀարություններից,— ասում է Ուորներ Բաքսթերը,— Բայց ես
ջանում էի Հոգալ, որ նա լիովին վստաՀ լինի ի մ ծա փաՀ արություններո
ւմ ։ Եթե կնոջն ընգՀանրապետ բախտ է վիճակված իր ամուսնու մեջ
երջանկություն գտնել, ապա նա պետք է գտնի ա յդ երջանկությունը
ամուսնու երախտագիտության և կապվածության մ ե ջ ։ Երբ ա յգ երախտագիտությունն
ու կապվածությունն իսկական են, նրանք նաև վերջինիս
երջանկության գրավականն են դառնում})։
Ա յ, այսպ ես ։
Այդ պատճառով է լ, եթե ցանկանում եք պահպանել ձեր ընտանեկան
կյանքի երջանկությունը, ապա հետևեք չորրորդ կանոնին, որն
ամենակարևորներից մեկն է,
Հայտնեք մեկմեկու ձեր անկեղծ երախտագիտությունը:
267
Գ լ ո ւ խ հ ի ն գ ե ր ո ր դ
ԿՆՈՋ ՀԱՄԱՐ ԴԱ ԱՅՆՔԱՆ ՄԵԾ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԻ
Ան հ ի շ ե լի ժ ա մա նա կ ն ե ր ի ց ծա ղ ի կ ն ե ր ը սի րո խ ո ր հ ր դա ն շա ն են հ ա մարվում
։ Նրանք թանկ չենճ հատկապես սեզոնին և հաճախ են վաճառվում
փողոցների անկյուններում ։ Սակայն, նկատէ։ ունենալով, թե որքան
հազվադեպ է միջակ ամուսինը տուն բերում դեղին նարցիսների
մի փունջ, կարելի է ենթադրել, որ դրանք նույնքան թանկ են, որքան
խոլորձները և նույնքան դժվար է ձեռք բե րե լը, որքան էդե լվայս ն եր ը ,
որոնք աճում են ամպերով պարուրված ալպյան բարձունքներում։
Ինչո’ ւ սպասել, մինչև ձեր կինը հիվանդանոցում պառկի, որպեսզի
նրան ծաղիկն ե ր նվյիրեք։ Իսկ ի նչո՞ւ հենց վաղը երեկոյան նրան մի քանի
վարդ չբ ե ր ե լ։ Ս՜ուք սիրում եք փորձեր ասել։ Փորձեք այդ անել և կտեսնե
ք , թե ինչ տեղի կունենա։
Չ նա յա ծ իր խիստ զբաղվածությանը Բրոդուեյում, Ջորջ Մ * Քոենը
սովորաբար օրը երկու անգամ զանգահարում էր մորը, ընդհուպ մինչև
նրա մահը։ Կարծում եք, նա ամեն անգամ որևէ ցն ցո ղ նորությո՞ւն էր
ունենում մորը հաղորդելու։ Ոչ, ա յդ ուշադրության փոքրիկ նշանների
իմաստն այն է, որ դրանք ձեր սիրելի մարդուն ց ո ւյց են տալիս, որ դուք
մ տ ածում եք նրա մասին, ցանկանում եք նրան հաճույք պատճառել, և
նրա երջանկությունն ու բարեկեցությունը ձեր սրտին շատ թանկ են ու
մ ոտ։
Կանայք հսկայական նշանակություն են տալիս տարեթվերինճ
ծննդյան օրերին և տարեդարձներին, իսկ թ ե հատկապես ինչու, դա ը ն դ միշտ
մնում է որպես կանացի գաղտնիքներից մ ե կ ը ։ Միջակ մարգը կարող
է ապրել մի կյանք, չհիշելով բա զմաթ իվ տարեթվեր, բա յց նրանց
ի ց մի քանիսն անհրաժեշտ է անպայման հիշել. դրանք ենՀ 1 4 9 2 թ վա կանը,
1 7 7 6 թ վ ա կ ա ն ը կ ն ո ջ ծննդյան օրը, հարսանիքի տարին և օրը։
1 1492 թ, —• Քրիստափոր Կոլումբոսի կողմից Ամերիկայի հա լտնագործման տարին
։
1776 թ . հուլիսի 4— Անկախության դեկլարացիայի ընդունման ամսաթիվը, որը
հռչակեց Ան գլի ալից գաղութների անշատումը և ԱՄն-ի կազմավորումը։

*Ծ ա յր ահ եղ դեպքում նա կարող է բավարարվել նույնիսկ առանց առա-
_քին երկու տարեթվերի, բա յց ‘ ոչ առանց վերջինների։
Չիկագոյից դատավոր Ջ ոզեֆ Սաբաթը, որը քննել է քառասուն
հազար ամ ուսն ական վեճեր և հաշտեցրել երկու հազար ամուսնական
պ ո լյդ ե ր ի , ասում է . «Ամուսնական գժտությունների հիմքում մ ե ծ մա-
սամբ մանրուքներ են ը նկած ։ Այդպիսի մի հասարակ թան, ինչպիսին
֊է ամուսնուն առավոտյան աշխատանքի գնալիս ձեռքով անելը, որպես
հրաժեշտի նշան, կկանխեր ոչ քիչ թ վ ո վ ամուսնալուծություններ» ։
Ռոբերտ Բրաունինգը, որի համատեղ կյանքը է լի զա բեթ Բարեթ
Բրաունինգի հետ, գուցե մ ե զ հայտնիներից ամենահովվերգականն էր,
որքան էլ որ զբաղված լիներ, կարողանում էր պահպանել սերը ոչ մ ե ծ
■նվերներով և ուշադրության նշաններով։ նա այնքան հոգատար էր իր
հիվանդ կնոջ նկատմամբ, որ վերջինս մի անգամ գրեց իր քույրերին,
«Ե վ հիմա ես, բնականաբար, սկսում եմ խորհել, ի վերջո, միգուցե ես
ձիսկապես հրեշտակ ե մ » ։
Չափազանց շատ տղամարդիկ թերագնահատում են ա յդ առօրյա
■ոչ մ ե ծ ուշադրության նշանները։ « Փիքթորիել ռ ե վ յո լ» ամսագրում զ ե տեղված
հողվածում Գեյնոր Մեգոքսը գրում էր, «Ամերիկյան ընտանիքն
իսկապես կարիք ունի մի քանի նոր մոլորությունների։ Օրինակ,
նախաճաշն անկողնում այն հաճելի թուլություններից մեկն է, որոնք
֊պ ետ ք է իրենց թ ո ւյլ տան ավելի շատ կա նայք ։ Կնոջ համար անկողնում
նախաճաշելը գրեթե նույն բանն է, ինչ մասնավոր ակումբը տղա մ ա ր ֊
•ղու հա մար»։
Վերջին հաշվով, ամուսնությունը ոչ այլ ի ն չ է, եթե ոչ առօրյա
֊դրվա գն երի մի շարք։ Եվ վա ‘յ այն ամուսնական զույգեր ի ն , որոնք
■հաշվի չեն առնի այդ հանգամանքը։ էգնա Ս ե նթ ֊Վ ի ն ս ե նթ Միլեյը մի
•անգամ ամփոփել է ա յդ միտքը իր հակիրճ բանաստեղծություններից
*մ ե կ ո ւմ .
Օրերս մթագնած են ոչ նրանով, ո ր սերը գնաց,
Այլ նրանով, ո ր այն գնաց կամաց-կամաց:
Այս տողերն արժե հ ի չե լ։ Ռինոյում դատավորներն ամուսնալու՛ծում
են մարդկանց շաբաթվա մեջ վ ե ց օր, ընդ որում, լուծվում է յո ւ րաքանչյուր
տարը ամուսնությունից մ ե կ ը ։ Ջեր կարծիքով, այդ ամուսնութ
յո ւնն եր ի ց քանի՞սն են կործանվել իսկական ողբերգության հ ե տ ե ֊
269
վանքով։ Երաշխավորում եմ , որ շ ս, տ ք չերը։ Եթե դուք կարողանայիք
այնտեղ ներկա լինել օրեցօր, լսե լով այդ դժվար ամ ուսինների և կանանց
ցուցմունքները, կհասկանայիք, որ նրանց մոտ սերը « կ ա մ ա ց ֊
կամաց է գ նա ցե լ» ։
Այժմ հանեք ձեր գրչահատը և կտրեք հետևյալ մեջբերումը։ Սոսընձեր
այն ձեր գլխարկի ներսի մասում կամ հայելուն, որտեղ դուք ա յն
կտեսնեք ամեն առավոտ սափրվելիս։
« Այդ ուղիով ես գնալու եմ միայն մեկ անգամ։ Ուրեմն, թող ոյո
արդեն հիմա կատարեմ որևէ արժանավոր արարք կամ բարություն ց ո ւցա
բե ր եմ որևէ մեկի հանդեպ։ Թող որ չհետաձգեմ և այդ անելու առիթը
բա ց չթողնեմ , քանզի ա յդ ուղիով ես այլևս երբեք չե մ գնալու»։.
Այսպիսով, եթե ցանկանում եք պահպանել ձեր ընտանեկան կ յա ն քի
երջանկությունը, կատարեք հինգերորդ կանոնը.
Ցուցաբերեք միմյանց ճսւնդեւդ ուշադրության ոչ մեծ նշաններ?-
Я* լ ո ւ (ս վ ե ց ե ր ո ր դ
ԵԹԵ ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ ԵՔ ԵՐՋԱՆԻԿ ԼԻՆԵԼ,
ՄԻ ԱՐՀԱՄԱՐՀԷՔ ԱՅՍ ԿԱՆՈՆԸ
Ուոլտեր Ռամ րոշն ամուսնացավ ամերիկյան մ եռագույն հռետորնե ~
րից մ եկիՀ Ջ եմ ս Ջ* ^ լե յե ի չ որը ժամանակին եղել է պրեզիդենտության
թեկնածու, դստեր Հետ։ Այն ժամանակվանից սկսած, երբ նրանք երկար
տարիներ առաջ հանդիպեցին Շոտլանդիայումճ էնդ ր յո ւ Քարնեգիի տա-
նը, Դ ամրոշների կյանքը շատ երջանիկ էր։
Ո՞րն էր նրանց գաղտնիքը։
((Ամուսին ընտրելու զգուշավորության հետ միևնույն շարքում , —
ասում է միսսիս Ռամրոշը,— ես դասում եմ քաղաքավարի վերաբերմունքը
հարսանիքից հետո։ Եթե մ իայն երիտասարդ կանայք այնքա ն
քաղաքավարի լինեին իրենց ամուսինների հետ, որքան որ քաղաքավարի
են կողմնակի մարդկանց հետ։ Ցանկացած տղամարդ կվ/ա^չի կըռ ՜
վարար կնոջից
Կոպտությունը այն քաղցկեղային ուռուցքն է t որը քա յքա յո ւմ է:
սերը։ Յուրաքանչյուր ոք գիտի այս մասին և, չնա յա ծ դրան, բոլորին
հայտնի է, որ մենք օտարների հետ վարվոլմ ենք ավելի քաղաքավարի,
քան մեր մերձավորների հետ։ Մենք մտքով անգամ չենք ա ն ցկա ց ֊-
նի կողմնակի մարդուն րնդհաաել և բացականչեի с(0 , Աստված Ի մ „
մ ի ՞թ ե դուք պատրաստվում եք նորից պատմել ալդ հին պատմութսուն
ը » ։ Նույնիսկ չենք փորձի մտածել առանց թույլտվության մեր բա ր ե կամների
նամակները բացելու կամ էլ մեր քիթը նրանց անձնական
գաղտնիքների մեղ խոթելու մասին։ Եվ մ իայն մեր ընտանիքի անդամներին,
այսինքն մեր ամենամերձավոր և ամենաթանկ մարդկանց ենք•
Համարձակվում վիրավորել չնչին վրիպումների համար)
Կրկին անգամ Ղորոթի Դ իքսին եմ մեղրերում. «Ապշեցուցիչ է ,
թա յց փաստ է , որ միակ մարդիկ, որ մ ե զ տհաճ, վիրավորող և ցափ
պատճառող բաներ են ասում, դրանք մեր տնեցիներն ե ն » ։
276
Հենրի Ք լե յ Ռիզները հաստատում է . <rՔաղաքավարությունը հոգոլ
այյնպիսի որակ է, որի առկայությամբ չեն նկատում կոտրված դռնակը,
այլ ուշադրություն են դարձնում դռնակից այն կողմ’ բակում գտնվող
^ծաղիկներին»։
Քաղաքավարի վերաբերմունքը նույնքան կարևոր է ամուսնության
համար, որքան յո ւղ ը ‘ շարժիչի։
Ընթերցողների հավանությանն արժանացած 0՜Ա ռավոտյան ն ախ ա ֊
հաշի ինքնակալ միապետի)) կերպարի ստեղծող, գրող Օլիվեր Ուենդել
Հ ո լմ ս ր ամեն ենք / , մ իայն ոչ ինքնակալ միապետ սեփական տանը։ նա
այնքան սիրալիր և զոլսպ էր, որ ընկնելով մ ռա յլ և ճնշված վիճակի
-մեջ, ջանում էր թաքցնել իր մելամաղձոտությունը ընտանիքի մյուս ան֊
դամներից։ նա բացատրում էր, որ իրեն բավական ծանր էր զգում ա յդ —
պիսի վիճակում, որպեսզի ստիպեր, որ դրանից տառապեն նաև մ յո ւս ները
։
Այդպես էր վարվում Օլիվեր Ուենդել Հ ո լմ ս ը ։ Իսկ ի ՞ն չ կարելի է
ասել հասարակ մահկանացուի մասին։ Վատ են գործերը ծառայության
մ ե ջ . նա ձեռքից բա ց է թողել գործարքը կամ տիրոջից նկատողություն
■է ստացել։ նրա գլուխը սաստիկ ցավում է կամ ուշացել է 1 7 ^—ին մ ե կ նող
գնա ցքի ց ։ Եվ նա շտապում է տուն վերադառնալ, որպեսզի զա յր
ո ւյթ ը թափի ընտանիքի վրա։
Հոլանդիայում տոլն մ անելուց առաջ կոշիկները թողնում են շե մ
ի ն ։ Երդվում եմ , լավ կլիներ, որ սովորեինք հոլանդացիներից և տուն
֊մտ ն ե լո ւց առաջ մեր վրայից թոթափեինք ցերեկային ծառայողական
հոգսերը։
ՈլԻ ս ամ Ջեմսը ինչ-որ ժամանակ մի էսսե է գրել, որն անվանել
Վ ((Մարդկային կուրության ի նչ-ո ր մի տեսակի մասին))։ Արժե հատուկ
գնալ մոտակա գրադարան’ այն վերցնելու և կարդալու համար* Ջեմսը
դրում է . «Այսպիսով, մարդկային կուրությունը, որի մասին կխոսվի
ա յս տրակտատում, դա այն կուրությունն է, որով մենք բոլորս վա րա կ ֊
*ված ենք մ ե զ գերազանցող կենդանի արարածների և մարդկանց
հանդեպ))։
((Մարդկային կուրություն, որով մենք վարակված ե ն ք » ։ Շատերը,
Հորոնք նույնիսկ մտքով չեն անցկացնի կտրուկ խոսել հաճախորդի կամ
հատկապես իրենց գործընկերների հետ, չեն երկմտի կնոջ վրա գռռալուց
«առաջ։ Այնինչ իրենց անձնական երջանկության համար ամուսնական
ձբարեկեցությունը շատ ավելի կարևոր և էական է, քան իրենց գործնակա
ն հարաբերությունները։
<Ջ72
Ամուսնության մեջ երջանիկ շարքային մարդր շատ ավելի երջանիկ
է մենության մեջ ապրող հանճարից։ Աուս մ ե ծ գրող Տուրգենևր
ճանաչված էր ողջ քաղաքակիրթ աշխարհում։ Այնուամենայնիվ, նա
ասել է, որ կհրաժարվեր իր տաղանդից և բոլոր գրքերից, եթե միայն
■որևէ ա եղ մի կին անհանգստանար իր ճաշից ուշանալու համար։
Ի վերջո, որո նք են ամուսնության մեջ երջանկություն ձեռք բ ե ր ե լո
ւ հնարավորությունները։ Ինչպես արդեն ասել ենք, Ղորթի Ղիքսը դրանում
է, որ ամուսնությունների կեսից ավելին անհաջող են լինում, սակա
յն դոկտոր Փոլ Փոփենոուն այլ կերպ է մտաձ տւմ։ նա ասում է+ ((Մ ար-
դըն ոլնի ամուսնության մեջ հաջողության հասնելու ավելի լավ
հնարավորություններ, քան ցանկացած այլ ձեռն արկման մ եջ, որ նա կարող
է սկսել։ նպարեղենի վաճառքով զ բաղվող մարդկանց յոթանասուն
տոկոսը անհաջողություն է կրում։ Իսկ ամուսնացող տղամարդկանց և
կան անց 70 տոկոսը հաջողության է հասնում»։
Ղորոթի Ղիքսն այս ամենն ամփոփում է այսպես։
« Ամ ուսն ության հետ համեմատած,— նկատում է նա,— ծնունդը
մ իա յն դրված է մեր կ յա ն քում , իսկ մահը’ սովորական դեպք։
Ոչ մի կին երբեք չի հասկանա, թե ինչոլ տղամարդը նույնպիսի
ջանքեր չի գործադրում ընտանեկան կ յաեքը կարգավորելու համար,
ինչպիսին որ գործադրում է իր գործում կամ մասնագիտության մեջ
հաջողության հասնելու համար։
Սակայն, չնա յա ծ գոհ կինը և խաղաղ, երջանիկ ընտանեկան կ յա ն ք
ը մարդու համար ավելին արժեն, քան միլիոն դոլարը, հարյուրավոր
տղամարդկանցից ոչ մեկը երբեք իսկապես լրջորեն չի մտորում այն
մա սի ն, թե ինչպես ապահովի իր ամ ուսն ութ յա ն հաջողությունը և ԴՐա
համար իրական ջանքեր չի գործադրում։ նա իր կյանքում ամենակարևոր
բանը թողնում է բախտի ք մ ահաճույքին ե շահում կամ տանուլ է
տալիս կախված այն բա ն ի ց r թե հանգամանքներն իր համար ինչպես
կդասավորվեն։ Կանայք երբեք չեն կարողանում հասկանալ, թե իրենց
տմուսիններն ինչո°ւ չեն կարող իրենց հետ դիվանագիտորեն վարվել,
բա յց չէ ՞ որ նրանց շատ ավելի շահավետ է օգտվել թավշյա ձեռնոցի
մ ե թ ո դ ի ց , քան գործել կոպիտ ձեռքերով։
Յուրաքանչյուր տղամարդ դիտի։ որ եթե կնոջը սՒրալ1*ր վերա-
բերմունք ցո ւյց տա, նա կանի ինչ ասես և իրեն կղրկի էե չի ց ասես։
Ամ ո ւսինը դիտի, որ իրենից առանձնահատուկ ջանքեր չպահանջող մ ի ^
քա նի հաճոյախոսությունները, մի քանի բառն այն մասին, թե նա ինչ
չա վ տնտեսուհի է, թե ինչպես է իրեն օգնում, այր ամենը կստիպեն
273
J 8 Դ, -Քարնեգի
կնոջը խնա յե լ յուրաքանչյուր ցենտ ը ։ Յուրաքանչյուր տղամարդ գիտի?,
որ եթե կնոջն ասի, որ նա շատ հ մա յի չ է իր նախորդ տարվա զգեստի
մեջ, վերջինս ա յդ զգեստը չի փոխի փարիզյան ամենտվերջին նորույթի՛
հետ։ Յուրաքանչյուր տղամարդ գիտի, որ համ բուրելով կնոջ աչքերը,
նա կարող է դրանք փակել ջատ ոլ շատ բաների վրա’ նրան դարձնելով
չղջիկի նման կույր և, որ բավական է, որ նա ջերմ որեն հ ամ բուրի կնոջ՝
շուրթերը, որ վերջինս համրանա ձկան նման։
Եվ յուրաքանչյուր կնոջ հայտնի է, որ ամուսինը դիտի այդ ամենն-
իր մասին, որովհետև նա ի նքն է նրան սպառիչ տեղեկություններ տվել
այն մասին, թե ինչպես է պետք վարվել իր հետ’ նպատակին հասնելու
համար} Եվ նա երբեք չի հասկանա’ պետք է բարկանալ նրա վրա կամ
վրդովվել, որովհետև ամուսինն ավելի շուտ կվիճի իր հետ և դրա դիմաց
կստանա վատ պատրաստված կերակուր, ավելի շուտ կհամաձայնվի, njr
ինքը վատնի նրա փողերը, իսկ վերջինս կսկսի գնել իր համար նոթ
զգեստներ, ավտոմեքենաներ և մարգարիտներ, նա ավելի շուտ կնախընտրի
այդ ամենը, քան կհոգա այն մասին, որ մի փոքր շողոքորթի
իրեն և վարվի իր հետ այնպես, ինչպես ինքն է խնդրում» ։
Այսպիսով, եթե դուք ցանկանում եք պահպանել ձեր ընտանեկան՛
կյանքի երջանկությունը, կատարեք վեցերորդ կանոնր.
Եղեք սիրալիր:
Գ լ ո ւ խ յ ո թ ե ր ո ր դ
ԱՄՈՒՍՆԱԿԱՆ ^ԱՐԱՐԵՐՈԻԹՅՈԻՆՆԵՐԻ ՀԱՐՑՈՒՄ
ՄԻ ԵՂԵՔ ԱՆԳՐԱԳԵՏ
Սոցիալական հիգիենայի գրասենյակի գլխավոր քարտուղար Ք եթ —
Փին Բիմենթ Դևիսն իր ժամանակին համոզեց հազարավոր ամուսնացած
կանանց’ բոլորովին անկեղծորեն պատասխանել մի շ_արք խիստ անձ՛նական
հարցերի* Արդյունքը ցնցող էր։ Այդ հազարավոր ամուսնացած
«կանանց պատասխաններին ուշադիր ծանոթանալուց հետո դոկտոր Դևիսը
մամուլում արտահայտեց իր հաստատ համոզմունքը, որ Միացյալ Ն ա ֊
Հան գներում ամուսնալուծությունների գլխավոր պատճառներից մեկը
՛ֆիզիկական անհամ ատ եղե լիությունն է։
Գոկտոր Ջ * Վ* Համ իլթընի անցկացրած հետազոտությունը հ աստ ա ֊
•տում է ա յգ եզրակացությունը։ Չորս տար!/ շարու)ւուկ գոկտոր Համ ի լ ֊
թընն ուսումնասիրել է հարյուր տղամարդու Կ հարյուր կնոջ ամուսնական
կ յա ն քը։ նա այդ տղամարդկանց ու կանանց առան ձին-առան ձին
տվեց չորսհարյուրական հարց և նրանց հետ քննարկեց նրանց վերաբերող
խնդիրներն այնքան սպառիչ կերպով, որ ամբողջ հետազոտութ
յունը տևեց չորս տարի։ Դոկտոր Համ իլթընի աշխատանքը սոցիոլոգիական
տեսակետից այնքան կարևոր համ արվեց, որ այն ֆինանսավորում
էր առաջատար բարեգործների մի խ ո ւմ բ ։ Այդ ուսումնասիրության
արդյունքների հետ դուք կարող եք ծանոթանալ Ջ* Վ- Համիլթընի և
՜Քենեթ Մ ակգոուենի ((Ւնչո՞լ են ամուս ն ոլթ յ ուններն անհ աջող»
fGeo rg e G. V. Hamilton, Kenneth Macgowan. What’s Wrong with
.Marriage?^) գրքում։
Ո՞րն է անհաջողության պատճառը։ crՄիայն շատ կանխակարծ և
ինքնավստահ հ ո գ ե բո ւյժ ը ,— ասում է դոկտոր Համի լթը նը ,— կարող է
պնդել, որ ամուսնական գժտությունների մեծամասնությունը սեռական
աններդաշնակության արդյունք չ է ։ Համենայն դեպս, ուրիշ դժվարություններից
ծագած գժտությունները շատ ու շատ դեպքերում կանտեսվ
ե ի ն , եթե հենց սեռական հարաբերությունները բավարարող լի ն ե ի ն » ։
275
Որպես Լոս Անջելեսի Ընտանեկան հ արաբերությունների ինստիտուտի
ղեկավար, վ>ոլ Փոփենոուն ծանոթացավ հազարավոր ա մ ո ւս ն ո ւ֊
թյունների հանգամանքների հետ, նա ընտանեկան կյանքի հ արց եըով
զբաղվող ամերիկյան խոշռըագոլյն մասնագետներից մեկն է ։ Ըստ
դոկտոր Փոփենոուի, ամուսնալուծությունները սովորաբար տեղի են
ունենում չորս պատճառների հետևանքով։
Նա դրանք դասավորում է հետևյալ հերթականությամբ*
1 . Սեռ ական աններդաշնակություն։
2 . Ազատ ժամանակն անցկացնելու վերաբերյալ կարծիքների տար«
բե րո ւթ յուն ։
3 . Ֆինանսական դժվարություններ։
4* Հո դեկան, ֆիզիկական կամ հուզական խախտումներ։
Ուշադրություն դարձրեք’ սեռական հԱյրցը առաջին տեղում է, իսկ
ֆինանսական դժվարությունները, որքան էլ որ տարօրինակ է, մ իա յն
երրորդ տեղն են գրավում։
Ամուսնալուծության գործերի բոլոր մասնագետները համակարծիք
են, որ սեռական համատեղելիությունը երջանիկ ամ ուսնութ յա ն խի UUT
անհրաժեշտ պայմանն է ։ Օրինակ, մի քանի տարի առաջ Տին ց ին ա տ ի ում՛
ներընտանեկան հարաբերությունների գծով դատարանի անդամ Հ ո ֆ —
մանր’ մի մարդ, որը լսել է հազարավոր ընտանեկան ողբերգությունների
պատմություններ, հայտարարեց, ոՅուրաքանչյուր տասն ամուսնալուծություններից
ինը կապված է սեռական կարգի տարաձայնությունների
հ ետ » ։
Հայտնի հոգեբան Ջոն Բ. Ոլոթսընն ասում է. «Սեռականը, ըստ՛
համընդհանուր ճանաչման, մարդու կյանքում ամենակարևոր բանն էւ
Ըստ համընդհանուր ճանաչման, հենց դա է մ ե ծ մասամբ տզամ ա ր դ ֊
կանց և կանանց ընտանեկան երջանկության կործանման պատճառ հանդիսանում
»։
Մի շարք մասնագետ բժիշկներ, ե լո ւյթ ունենալով ի մ դասընթացի
ունկնդիրների առջև, փաստորեն, հաստատեցին այդ նույն բա ն ը ։ Մի՞թե
ցավալի չէ , որ ա յժ մ ‘ 2 0 -ր դ դարում, երբ մեր տրամադրության տակ
ունենք մ ե ծ քանակությամբ համապատասխան գրականություն և, երթ
մ են ք բոլորս կիրթ մարդիկ ենք, ամ ուսնությոլններր լուծվում են և մարդկանց
կյանքը խեղաթյուրվում է այդ ամ ենահիմնական- և բնականէ
բնազդի հարցում մեր տգիտության հետևանքով։
276
Պ ատվելի Օլիվեր Մ * Բ աթերֆիլդը, որը տասնութ տարի մ եթ ոդիս-
տական եկեղեցում քահանա էր եղել, լք ե ց ՔաՐոՂԺ ամբիոնը, որպեսզի
գլխավորի Նյոլ Ցորքոլմ ընտանեկան կյանքի հարցերով խորհրդատվական
ծա ռա յությունը։ Այդ քահանան, որին, հավանորեն, բախտ էր վ ի ճակվել
շատ երիտասարդների ամուսնացնել, պատմում է —
((Իմ նախկին փորձը, իբր և քահանա, վաղուց համոզել է ինձ, ո ր
չնա յա ծ իրենց ռոմանտիկական հայացքներին և բարի մտադրություններին,
ամուսնական խորանի առջև կանգնող շատ զույգեր անգրագետլ
են ամուսնական հարաբերությունների հարցերում»։
Ամուսնական հարաբերությունների հարցերում անղրաղե’տ:
Այնուհետև նա շարունակում է . ((Երբ մտածում ես, որ մենք ա յդ քան
հաճախ ամուսնական հ արաբերությունների կարգավորման խիսս?
բարդ գործը թողնում ենք բախտի քմահաճույքին, կարելի է միայն ապշել
այն բա ն ից 9 որ ամուսնալուծությունների քանակը կազմում է ը ն դամենը
տասնվեց տոկոս։ Ահավոր մ ե ծ քանակությամբ տղամարդիկ Լ
կանայք իրականում ամուսիններ չեն , չնա յա ծ որ ամուսնալուծված էլ
չե ն . նրանք ապրում են յուրատեսակ քավարանում» ։
((Երջանիկ ամուսնությունները,— նկատում է այնուհետև դոկտոր
Բա թ ե բֆ ի լդ ը ,— հազվադեպ են պատահականության արդյունք լինում»
նրանք գիտակցական ստեղծագործության հետևանք են’ այն առում ով,
որ խելացի և մ տ ածված կերպով են ծրա գրվում »։
Այդպիսի ծրագրման հարցում երիտասարդներին օգնելու համար
դոկտոր Բա թե բֆիլդը երկար տարիներ ձգտում է, որպեսզի իր ամուսնացրած
բոլոր զույգերը անկեղծորեն քննարկեն իր հետ ա պ ա գա յէ
իրենց ծրագրերը։ Հեն ց այդպիսի զրույցների հետևանքով էլ նա եկավ
այն եզրակացության, որ ((պայմանավորվող բարձր կողմ երից» շատերը
((ամուսնական հարաբերությունների հարցերում անգրագետ ե ն » ։
((Սեռական հարաբերությունները,— ասում է դոկտոր Բ աթերֆիլ-
դը,— ամուսնության մեջ բավարարվածություն տվող բա զմաթ իվ գործոններից
մեկն են, սակայն, եթե դրանք կարգին վիճակում չե ն , ապա
ուրիշ ոչինչ չի կարող կարգին լի ն ե լ։» ։
Իսկ ինչպե՞ս անել, որ դրանք կարգին լի նե ն։
((Սենտիմենտալ լռության տեղը Հես շարունակում եմ մեջբերել
դոկտոր Բաթերֆիլդին) պետք է զբաղեցնի կողմ երի ամուսնական կ յա ն քի
և նրանում իրենց վարքագծի վերաբերյալ հարցերի անկանխակալ և
սառնասիրտ քննարկման կարողությունը։ Այդպիսի կարողություն ձեռք
բերե լու լավա գույն միջոցը տվյալ թեմ ա յո վ լրջորեն և պատշաճ կեր-
27 Г
>պով գրված գրքի ընթերցանությունն է t Ես միշտ ի լրումն ի մ « Ամուս՜նություն
և սեռական ներդաշնակություն» ^Oliver M. Butterfield. М з Г —
T ia g e arid S exual Harmony,) բրոշ յուրի, ձեռքի տակ եմ պահում ա յդ պիսի
գրքերի մի ամբողջ շարք։
Ինձ թվում է, որ նման կարգի մ ե զ մատչելի բոլոր գրքերից ը ն թերցողների
լայն շրջաններին ավելի են համապատասխանում հետևյալ
երեքը. Իզաբել Հաթընի « Ամուսինների սեռական հարաբերությունները»
/ I s a b e l E. Hatton. The Sex Technigue in M a r r i a g e / Մաքս էքսների
«Ամուսնական կյանքի սեռական կողմը» (Ի\ճճ ЕхПвГ. The SeXUel
S ide of Marriage,) և էլենա Րայթի «Սեռականի գործոնը ամուսնության
մեջ» fHelenai Wright. Tne Sex Fector in Marriage,) գր ք եր ը »։
Սեռական կյանքի մասին իմանալ գրքերի՞ց։ Իսկ ինչու ոչ։ Մի քա նի
տարի առաջ Կոլումբիայի համալսարանը Սոցիալական հիգիենայի
ամերիկյան միության հետ համատեղ իր մոտ հրավիրեց երկու առաջատար
մանկավարժների, որպեսզի քննարկի քոլեջների ուսանողների սե ռական
և ամուսնական խնդիրները։ Այդ խորհրդակցության ժամանակ
դոկտոր Փոլ ՓոփենոՈւն ասաց. «Ամուսնալուծությունների քանակը սկը-
սոլմ է նվազել։ Եվ դրա պատճառներից մեկն այն հանգամանքն է, որ
մարդիկ ավելի շատ են կարդում սեռական և ամուսնական հարցերին
նվիրված հեղինակավոր գ ր ք ե ր »։
Այդ պատճառով ես անկեղծորեն ենթադրում եմ , որ իրավունք չուն
եմ վերջացնելու այս մասը։ առանց ներկայացնելու այդ լուրջ խնդիրը
բացեի բաց և դիտական հիմնավորման բ լուսաբանող գրքերի Հետևյալ
ցուցակը.
Բժշկագիտության դոկտոր խեոդոր Հենդրիկ Վան դե Վելգե. «Եդեա-
լական ամուսնություն» (Theodor Hendrik Van d ՞ Velde. Ideal Ma r r
i a g e / նշանավոր բժիշկները հանձնարարում են այս գիրքը որպես
ամուսնության և սեռական հարաբերությունների հարցերի վերաբերյալ
լավագույններից մ եկը։
Մերի Ուեր Դեննեթ . «Կյանքի սեռական կողմը» (fMary Wa r e
Dennet. The Sex Side L i f e / Պարզաբանումներ, հասցեագրված երիտասարդներին
։
Բժշկագիտության դոկտոր Մ. Д*. էքսներ « Ամուսնական կյանքի
սեռական կողմը» (fM. J . Exner. The Sexu/1 Side of M a r r i a g e /
-Ամուսնության սեռական խնդիրների լուրջ և պատշաճ շարադրանք։
Մերի Ս. Ստոլոլպս. «Ամուսնական սեր» ^МзПб С. Store s . Married
. 278
i o v e j » Գրքում բա ցեի բա ց քննարկվում են ամուսնական հարաբերութ
յո ւն ն ե ր ը ։
Էռնեստ P . Գրոուվս, Գլեդիս Հ . Գրոուվս, «Սեռական ամուսնական
հարաբերություններումյ> ^Ernest R. Groves, Gladys H. Groves. Sex
in Marriage^)» Գիրքը պարունակում է տվյալ հարցի վերաբերյալ ը ն ֊
-դարձակ տեղեկություն։
Էռնեստ Ր. Գրոուվս. «նախապատրաստություն ամուսնությանը»
.(«Ernest R. Groves. Preparation for Marriage,).-
«Ամերիկեն մ ե գե զին » ամսագիրը 1 9 3 3 թվականի հունիսյան հ ա ֊
մա րո լմ հրապարակեց է մ ե թ Քրոզիերի ((Ինչո՞ւ, են ամուսնությունները
^լուծվում)> հոդվածը։ Ստորև ներկայացվում է այդ հոդվածից փոխառնվա
ծ հարցաթերթիկ։ Հնարավոր է, որ դուք նպատակահարմար կգտնեք
պատասխանել այդ հ արցերին’ տասական միավոր նշանակելով
ա յն դեպքում, երբ կարող եք դրական պատասխան տալ։
Ամուսինների հսւմար
1* Շարունակո՞ւմ եք, ար դ յո ք, սիրատածել ձեր կնոշը, աՐդյոՔ ժա*
մա ն ակ առ ժամանակ նրան ծաղիկներ նվիրո՞ւմ եք, հիշո՞ւմ ե ք, ար-
<դ յո ք , նրա ծննդյան օրը և ձեր հարսանիքի տարեդարձը, ցուցաբերո՞ւմ
Ժտք, արդյոք, նրա հանդեպ ուշադրության անսպասելի նշանն ե ր , դրսևո-
‘Բո՞ւմ եք, արդյոք, անակնկալ քնքշություն։
2% Արդյոք, մի՞շտ եք խուսափում քննադատել նրան կողմնակի
.մարդկանց ն եր կա յո ւթյա մ բ ։
3 . Տնտեսությունը վարելու համար նախատեսված դրամից բացի
արդյոք նրան դրամ տալի՞ս եք, որպեսզի նա կարողանա դրանք ծախ֊
աել սեփական հա յե ցո ղ ութ յա մ բ ։
4 . Փորձո՞ւմ եք արդյոք հասկանալ կանանց հատուկ բնավորության
փոփոխությունները նրանց մոտ և օգնել նրան հոգնածութ յան, նJ ար դ ա յ ֊
նութ յա ն և գրգռվածության պահերին։
5% Արդյոք ձեր կնոշ հետ ա՞նց եք կացնում ձեր ազատ ժամանակի
թեկուզև կեսը։
6% Արդյոք բավականաչափ տակտ ունե՞ք, որպեսզի ձեզ զսպեք և
չհամ եմատե ք ձեր կնոշ խոհ արաբական և տնտեսուհու շնորհքները ձեր
1մոր կամ ինչ-որ մի թիլ Ջոնսի կնոշ նույն այդ շնորհքների հետ, եթե
մ իա յն նման համեմատությունը ձեր կնոշ օգտին չէ ։
m
7 , Ցուցաբերո՞ւմ եք, ^ՐԴԷՈՔ% ակնհայտ հետաքրքրություն նրա հոգևոր
կյանքի, նրա ակում բների և շրշա պատ ի հանդեպ, այն գրքերի՛
հանդեպ, որոնք նա կարդում Է և հասարակական խնդիրների վերաբերյա
լ նրա հայացքների հանդեպ։
8 , Ընդոլնա՞ կ եք, արդյոք, առանց խանդի նշաններ ցո ւցա բե ր ե լո ւ
նրան թույլ տալ, որ պարի և ընդունի ուշադրության բարեկամ ական՛
նշաններ ուրիշ տղամարդկանցից։
9* Օգտագործո ւմ եք, արդյոք, նրան գովելու և ձեր հիացմունքն՛
արտահայտելու յուրաքանչյուր հնարավորություն։
10* Արդյոք, շնորհակալություն հայտնո՞ւմ եք նրան այն Փ ՈՔՐԻՎ
ծառայությունների համար, Որ նա ցուցաբերում Է ձեր հանդեպ, օրինակդ
կոճակներ կարելոլ, գուլպաների նորոգման և ձեր հագուստը մաքրման՝
ուղարկելու համար։
Կանանց համար
1 ։ Արդյոք ձեր ամուսնուն լիակատար ազատություն տալի՞ս եք իր՛
ծառայողական գործերում, խուսափո՞ւմ եք, արդյոք, նրա գործընկերներ
ր ի ն, ընտրած քարտուղարուհուն քննադատելոլց և ուշացած տուն գա լո ւ
համար հանդիմանելուց։
2 * Արդյոք անո՞ւմ եք ձեզնից կախված ամեն ինչ ձեր տունը հե-
տաքրքիր և հաճելի դարձնելու համար։
3* Փոփոխո՞ւմ եք արդյոք տնային ճաշացուցակն այնպես, որ սեղան
նստելով[‘ ձեր ամ ուսինը երբեք չի մ ան ա, թե ինչ եք մ ատուցելու֊
իրեն։
4* Արդյոք ձեր ամուսնու ծառայողական գործունեությունից բա վականաչափ
հասկանո՞ւմ եք՝ նրա հետ այն քննարկելու և նրան ձ ե ր
խորհրդով օգնելու համար։
5 * Ընդունա՞կ եք, արդյոք, քաջաբար տանել ֆին ան ս ա կան դժվարութ
յո ւն ն ե ր ի առանց քննադատելու ձեր ամուսնուն իր սխալների համար
և առանց անբարենպաստ համեմատություններ անելու նրա և ավելի՜
հաջողակ մարդկանց միջև։
6* Գործադրո՞ւմ եք, արդյոք, հատուկ ջանքեր նրա մոր կամ մ յո ւս
ազգականների հետ լեզու գտնելու համար։
7* Հագնվելիս հաշվի առնո՞ւմ եք, արդյոք, ձեր ամուսնու ճաշակ
ի ձեր զգեստների դույների և ձևերի վ երաբերյալ։
280
8 . Հա մ ե րա շխ ո ւթ յո ւն ը պա հպ անելու շա հ եր ի ց ե լն ե լո վ , ա ր դ յո ք ,
■զիշոլմներ ա ն ո ՞ւմ ե ք ոչ մ ե ծ տ ա րա ձա յն ո ւթ յո ւն ն ե ր ի դ եպ ք ո ւմ ։
9 . Ջանո՞ւմ ե ք, արդյոք, սովորել ձեր ամուսնու սիրած խաղերը’
նրա հետ ազատ ժամանակն անցկացնելու համար։
1 0 . Հետևո՞ւմ եք, արդյոք, ընթացիկ իրադարձություններին, նոր
•գրքերին խ նոր գաղափարներին, որպեսզի մտավոր տեսակետից պահպանեք
ձեր հանդեպ ձեր ամուսնու հետաքրքրությունը։
Այսպիսով, «ձ ե ր ընտանեկան կյանքն ավելի երշանիկ դարձնելու
՜համարа յոթե րորդ կանոնն ասում է.
Կարդացեք ամուսնական կյանքի սեոսւկան կողմի վերաբերյալ լավ
— « p f b r :
Ա Մ Փ Ո Փ , Ո Ի Մ
Յոթ կանոն, որոնց կատարումը թու յլ է տալիս ձեր ընտանեկան
կյանքը դարձնել ավելի երջանիկ
Կանոն 1. Պետք չէ կշտամբել։
Կանոն 2. Մի փորձեք վերափոխել ձեր ամուսնուն։
Կանոն 3. Մի քննադատեր։
Կանոն 4. Հայտնեք մեկմեկու ձեր անկեղծ երախտագիտությունըг
Կանոն 5. Ցուցաբերեք մ ի մ յա ն ց հանդեպ ուշադրության ոչ մեծ ‘
նշաններ։
Կանոն 6. Եղեք սիրալիր։
Կանոն 7. Կարդացեք ամ ուսն ական կյանքի սեռական կողմի վերաբե
ր յա լ լավ գրքեր։
\

,

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован.

Свежие записи

Статистика



Яндекс.Метрика